Bu yazımızda akım nedir, akım birimi ve çeşitlerini açıklayacağız. Akım kavramını daha iyi anlamak için iletken kavramını kısaca açıklarsak; bazı maddeler, içinden elektrik yüklerinin akmasına izin verirler. Bu maddelere iletken denir. En iyi bilinen iletkenlerden birisi bakırdır. Bakır elektriği çok iyi iletir; çünkü bakır atomlarının elektronları kolaylıkla atomlardan uzaklaşabilir. Bir bakır parçasında, atomlar kafes denilen düzenli sıralar ve sütunlar halinde sıralanmıştır. Atomlardan uzaklaşan elektronlar bakır atomları arasındaki uzayda serbestçe rastgele hareket ederler. Bir bakır şeritin uçlarına bir pil bağlanırsa, negatif uç bakıra elektron verir. Pozitif uç ise elektronları toplar. Yani elektronlar pozitif yük tarafından çekilirler.
Bakır şerit boyunca elektron akışı elektrik akımı olarak adlandırılır. Elektron akışı negatif uçtan pozitif uca doğrudur. Elektronikte genellikle pozitif uçtan negatif uca doğru akan akımı dikkate alırız. Akım, bir devre boyunca yol alır. Bataryanın pozitif terminalinden dışarı akarak, tekrar negatif terminal üzerinden bataryaya geri döner. Devrenin tüm parçalarından aynı miktarda akım akar. Bu gerçekte olan bir olay olmamasına rağmen, birçok insan bu şekilde kabul etmeyi daha faydalı bulmuştur. Akımın pozitiften negatife doğru akma prensibi, klasik akım olarak bilinir. Elektronlar negatif yük taşıyıcılarıdır. Gaz veya çözelti içerisinde akan akım dikkate alındığında, pozitif yük taşıyıcılarının da bulunduğunu görürüz. Bunlar neon, sodyum ve bakır gibi pozitif iyonlardır. Elektronlar negatiften pozitif uca doğru negatif yük taşırlar. Aynı zamanda, pozitif iyonlar, pozitiften negatif uca doğru pozitif yük taşırlar. Bu şekilde iki yönlü yük akışı gerçekleşir.
Elektrik akım birimi amper ve sembolü A’dır. Ayrıca kısaca Amp ifadesi de kullanan kitaplar vardır. Şebekeden beslenen tipik bir elektrik ampülü, parlak bir şekilde yanması için 1/3 A oranında bir akıma ihtiyaç duyar. Küçük akımlar miliamper olarak ifade edilir. Bir miliamper’in sembolü mA olmaktadır ve bir amperin binde biri anlamına gelmektedir. Örneğin bir el feneri yaklaşık 60mA vb bir akım çeker. Çok daha küçük bir akım birimi ise mikroamperdir ve sembolü uA olarak gösterilir. Bir mikroamper, bir miliamperin binde biri, bir amperin ise milyonda biridir. Elektronik duvar ve kol saatleri yalnızca birkaç mikroamper çekmektedir. Böylelikle saat pilleri uzun süre kullanılabilmektedir.
Elektrik akım çeşidini kısaca doğru akım, alternatif(değişken) akım ve karışık akım olarak ayırabiliriz;
Bir pilin uçlarındaki gerilim, hücre enerjisi bitinceye kadar sabit kalır. Gerilim sabit olduğu için, devrede akan akım da sabit olacaktır. Bu nedenle, zamana bağlı akım grafiği alt tarafta görüldüğü gibi yatay bir düz çizgi şeklinde olacaktır. Bu şekildeki düz sabit akıma doğru akım denir. Doğru akım genellikle DC şeklinde kısaltılarak kullanılır.
Başka tür üreteçlerden elde edilen akım biçimi örneğin şebeke gerilimleri doğru akımdan farklıdır. Bu tür bir akım, sürekli yön değiştirmektedir. Bu tür akımlara ise alternatif akım denir. Alternatif akım genellikle AC şeklinde kısaltılarak kullanılır.
Bir devrede, hem doğru akım hem de alternatif akım etkili oluyorsa, bu bir karışık akımdır. Karışık akımda elektronlar aynı yönde, fakat bir yavaş bir hızlı biçimde hareket ederler.
Kaynak : Teknoloji Projeleri
